तरकारी खेतीले ल्याएको परिवर्तन

विदुर÷फिकुरी–१ अम्बोटेका बिमला वाइवा (तलको तस्बिरमा) आजभोलि फुर्सदको समयलाई आफ्नै करेसाबारीमा उपयोग गरेर आर्थिक आम्दानीको माध्याम बनाउँन पाउँदा दङ्ग छन् । गएको असारबाट उनले टलेनमा सुरु गरेको मौसमी तथा बेमौसमी गोलभेडा खेती आयआर्जनको गतिलै माध्याम बनेको छ । ‘पहिला सुतेर बित्ने सयम आजभोलि आयआर्जनमा लगाएकी हुँ, वाइवाले भने– सिप सिकेपछि र गाउँमा कार्यक्रम भित्रिएपछि म मात्र होइन गाउँका दिदिबहिनीहरूको अवस्थानै बदलिएको छ ।’
    उनले भनेजस्तै गाउँमा क्यानेडियन अन्तराष्ट्रिय विकास सहयोग नियोग (सिडा) कार्यक्रम भित्रिएपछि फिकुरी गाविसका ५० भन्दा बढी लघु उद्यमीहरूको जीवन शैलीमा परिवर्तन आएको छ । फिकुरी गाविसका युक्तकुमारी नेपाल, उजेली तामाङ, ठुलीमाया तामाङ जस्ता लघु उद्यमीहरू आजभोलि गाउँमा उदाहरिणय र नमूना बनेका छन् । परम्परागत रुपमा लगाइदै आएका कोदोबालीको सट्टामा बारीमा हुने गोलभेडाजस्तो नगदे बालीले दैनिक गर्जो टार्ने काम मात्रै गरेको छैन, उनीहरूलाई उद्यमशिल समेत बनाएको छ । ‘यो कार्यक्रम र उनीहरूले खेतीपातीलाई रुपान्तरण गर्दै सुरु गरेको व्यवसायी कार्यले झण्डै डेढ सय जनालाई किसनाबाट माथी उठाएर उघु उद्यमी बनाएको छ’ राष्ट्रिय लघु उद्यमी महासंघका सचिव एवं जिल्ला लघु उद्यमी संघ नुवाकोटका उपाध्यक्ष रामचन्द्र न्यौपानेले भने । सिडा कार्यक्रम लघु उद्यम विकास कार्याक्रमको सहयोगमा जिल्ला लघु उद्यमी संघ नुवाकोटले जिल्लाका चार गाविसहरूमा सञ्चालन गरिरहेको छ । तीनवटा बजार केन्द्रलाई आधारमा मानेर उक्त कार्यक्रम फिकुरी, काहुले, भाल्चे, रातमाटे र ओखरपौवा गाविसमा सञ्चालन गरिएको संघका जिल्ला अध्यक्ष कान्छामान तामाङ बताउँछन् । उनका अनुसार देविघाट, सातदोबाटे र रानीपौवा बजारकेन्द्रका आधारमा ति गाविसहरूमा कार्यक्रम सञ्चालन गरिएको हो । सञ्चालित कार्यक्रमले गोलभेडा, मोटरकोसा र स्ट्रेबरी उत्पादन गर्ने लघु उद्यमीहरूलाई सहयोग पु¥याउँदै आएको छ ।
    जिल्ला लघु उद्यमी संघका कार्यक्रम संयोजक राजकुमार खनालका अनुसार सिडा कार्यक्रम अन्र्तगत फिकुरीमा टनेल बनाइ व्यवसायिक गोलभेडा खेती, काहुले र भाल्चेमा मोटरकोसा, रातमाटेमा मैसमी तथा बेमौसमी तरकारी खेती र ओखरपौवमा स्टे«बरी खेती सञ्चालन भइरहेका छन् । खनालका अनुसार संघले लघु उद्यमी सृजना गर्नका लागि उद्यमशिल तालिम, प्राविधिक सिप तालिम तथा व्यवसाय सञ्चालनका लागि आवश्यक अन्य प्रविधिक सहयोग गरेको छ । कार्यक्रम अन्तर्गत संघले गोलभेडा खेती गर्ने उद्यमीहरूलाई टनेल निर्माणका लागि प्रतिव्यक्ति तीन हजार रुपैयाँ बरावरको प्लाष्टिक समेत सहयोग गरेको छ । साथै उद्यमीहरूको समस्या समाधान र सहजिकरणका लागि दक्ष जनशक्तिलाई चौविसै घण्टा उनीहरूको खेतबारी र आगँनमा उपलब्ध गराएको छ ।
    संघले उद्यमीहरूको सहयोगका लागि देविघाट बजारकेन्द्रमा ध्रुवकुमार पुडासैनी, सातदोबाटे बजारकेन्दमा देवेन्द्र न्यौपाने र रानीपौवा बजारकेन्द्रमा अम्विका रिजाललाई उद्यम विकास सहजकर्ता तोकेको छ । त्यसका साथै जिल्ला भर सञ्चालित संघको कार्यक्रम र सिडा कार्यक्रममा सहयोग पु¥याउनका लागि कृषि उद्यम विकास सहजकर्ताका रुपमा कल्पना तिमिल्सिना कार्यरत छन् ।
    ‘सिडा कार्यक्रम अन्र्तगत हामीले एक सय ४६ जना लघु उद्यमीहरू तयार गरेका छौँ’ संघका उपाध्यक्ष रामचन्द्र न्यौपानेले भने । उनका अनुसार ओखरपौवमा स्टेबरी खेती अन्र्तगत तीन वटा समहुमा ४५ लघु उद्यमीहरू आवद्ध छन् । त्यसै गरी, मोटरकोसा खेतीका लागि काहुले र भाल्चेमा ५१ जना र गोलभेडा खेतीका लागि ५० जना लघु उद्यमीहरू सङ्गठित भएका छन् । लघु उद्यमीहरूको समुह रातमाटे फुलवारी कृषक सहकारी संस्था लिमिटेड मौसमी तथा बेमौसमी तरकारी खेती गरी निर्यातमुखी व्यवसाय गरेर आर्यआर्जन गर्नेहरूमा गलितो उदाहरण बनेको छ ।
    उक्त सहकारीका अध्यक्ष दिपेन राईका अनुसार सहकारीमा ४५ जना लघु उद्यमीहरू आवद्ध छन् । ‘फिकुरीमा पनि उद्यमीहरूले सहकारी गठन गरेका छन्, दर्ताको अन्तिमचरणमा रहेको उनीहरू किसानबाट उद्यमी हुँदै अब सहकारीकर्मीको रुपमा विकसित भएका छन्’ कृषि उद्यम विकास सहजकर्ताका कल्पना तिमिल्सिनाले भने ।