नुवाकोटमा माओवादीभित्र को को चर्चामा ? र कस्तो छ पृष्ठभुमी ?

हितबहादुर तामाङ

शर्मिला उप्रेती
विदुर । नुवाकोटको स्थानीय निर्वाचनमा २ वटा गाउँपालिका जितेको माओवादी केन्द्रबाट प्रदेशमा र केन्द्रमा उम्मेदवार बनाउनेहरुको नाम चर्चा हुन थालेको छ । २ नगरपालिका र १० गाउँपालिका रहेको नुवाकोटमा हितबहादुर तामाङ देखि नयाँ शक्तिबाट माओवादी केन्द्रमा मिसिन लागेको नेताहरुको समेत चर्चा सुनिएको छ ।
    केन्द्रको लागि उम्मेदवार बन्नेहरुको दुई निर्वाचन क्षेत्रमा एक÷एक जनाको नाम चर्चामा छ । क्षेत्र नं. १ मा हितबहादुर तामाङ र क्षेत्र नं. २ मा हिरानाथ खतिवडाको नाम अगाडी सुनिएको छ । राममाया बोगटी, विमला सुवेदी जस्ता नेताहरुको नाम सुनिएपनि उनीहरुलाई समावेशीताको नाममा कतै ‘सेटल गर्ने’ बुझिएको छ । समाचार श्रोतका अनुसार उनीहरुलाई समानुपातीमा माओवादी केन्द्रले राख्ने सम्भावना छ ।
    हितबहादुर तामाङ पुर्व मन्त्रि समेत भइसकेका र काँग्रेसका केन्द्रिय सदस्य तथा पटक पटक अर्थ मन्त्री बनिसकेको रामशरण महतलाई अत्याउन सक्ने राजनीतिक खुवी भएकोले पनि आन्तरिक पार्टी भित्र मात्रै नभई अन्य पार्टी वृत्तमा पनि चर्चामा रहने गरेका छन् । जनजाती आन्दोलनको अभियन्ता तथा सफल ब्यक्तिको रुपमा चर्चा हुने हितबहादुर तामाङ माओवादी केन्द्रको हाल पोलिटब्युरो सदस्य छन् । माओवादी भित्र मुर्धन्य नेताको रुपमा लिइन्छ तामाङलाई । पोष्टबहादुर बोगटीको देहबशान पछि माओवादी केन्द्र नुवाकोट उनैको दृष्टि र परिकल्पनामा अघि बढेको छ । 

हिरानाथ खतिवडा

    यस्तै हिरानाथ खतिवडा हाल माओवादी केन्द्र नुवाकोटका अध्यक्ष छन् । विद्यार्थी जीवनदेखि सक्रिय राजनीतिमा लागेका खतिवडाले लामो समयदेखि माओवादी केन्द्र नुवाकोटको नेतृत्व गरिरहेका छन् । जनस्तरमा प्रिय देखिएका जिल्ला अध्यक्ष खतिवडालाई पार्टीले अघि सार्नु नै क्षेत्र नं. २ का लागि निविकल्प रहेको श्रोतको भनाई छ ।
    प्रदेश सभाका लागि नुवाकोटबाट चार जना उम्मेदवार हुनेमा माओवादी केन्द्रले क्षेत्र नं. १ को १ मा राधिका तामाङ, शिव खाती, गणेश उप्रेती र किरण रिजाल मध्ये एक जनालाई उठाउने छ । त्यस्तै, क्षेत्र नं. १ को २ मा लालबहादुर तामाङ, राजन गौतम ‘नकुल’ र श्रीकृष्ण अधिकारी ‘विवेक शर्मा’ को नाम चर्चामा छ ।

राधिका तामाङ

   राधिका तामाङ पुर्व कृषि राज्य मन्त्री हुन् । सहिद परिवारको समेत रहेका तामाङ पढ्दा पढ्दैको झोल फ्यालेर तत्कालिन समयमा युद्धमा होमिएका थिए । सालिन र महिला वर्गको नेतृत्वमा सफल देखिएकि राधिका तामाङलाई अन्य समुदाय र युवापुस्तामा पनि प्रिय पात्रको रुपमा लिइन्छ । त्यसै गरी, शिव खाती माओवादी केन्द्रसित रामबहादुर थापा बादल मिलेपछि केन्द्रमा मिसिएका हुन् । पृष्ठभुमी माओवादी रहनेपनि पार्टी विभाजनमा अर्को धारमा रहेका उनी अहिले मुल धारमा समाहित छन् । दलित आन्दोलनको अगुवा शिव खातीलाई पनि अन्य राजनीति दलले माओवादी भित्रको बलियो उम्मेदवारको रुपमा लिएको समाचार श्रोतले बतायो ।
    किरण रिजाललाई आफ्नको आधार ईलाका (तादी गाउँपालिका) मा पार्टी भित्रको बलियो नेताको रुपमा लिइन्छ । भर्खरै सम्पन्न स्थानीय तह निर्वाचनमा उनलाई तादी गाउँपालिकाको अध्यक्षको उम्मेदवार बनाएको भए पार्टीले जित्ने विश्लेषण माओवादी आफैले गरेको श्रोतले बतायो ।
त्यस्तै क्षेत्र नं. १ को २ मा चर्चामा रहेका लालबहादुर तामाङ पनि जनजाती आन्दोलनको हस्ती हुन् । त्यस क्षेत्रमा प्रभाव जमाएर राजनीति गर्दै आएका तामाङले बैशाख ३१ को निर्वाचनमा दुप्चेश्वर गाउँपालिका अध्यक्षमा झिनो मतले हारे । नयाँ शक्तिका कारण हार ब्यहोर्नु परेका उनले नयाँ शक्तिको त्यहाँको ‘सेट’ नै अहिले माओवादीमा ल्याउन लागेको माओवादी केन्द्रले बताएको छ । तामाङ समुदायमा ‘हाईहाई’ रहेका लालबहादुर तामाङलाई अन्य समुदायले पनि उत्तिकै आदर र सत्कार गर्नेगरेका छन् । सोही क्षेत्रमा उम्मेदवार हुने चर्चामा रहेका राजन गौतम ‘नकुल’ पनि कमजोर नाम होईन । माओवादीलाई भौतिक रुपमा संकट पर्दा उनैले थाम्दै आएको भनेर अधिकांश नेता कार्यकर्ताले उनको त्यो गुन सम्झने गरेका छन् । युवा आन्दोलनको अगुवा नकुल अहिले वाइसिएलको केन्द्रिय सदस्य छन् । यही क्षेत्रमा नाम चर्चा भएको विवेश शर्मा नुवाकोट माओवादीको धरोहर हुन् । अहिलेका जिल्ला अध्यक्ष हिरानाथ खतिवडासंग चुनावी प्रतिस्पर्धा गरेर अन्तिममा उम्मेदवार नवनी सहमतीमा जिल्ला कार्य समिति गठन गराएका श्रीकृष्ण अधिकारी ‘विवेक शर्मा’ले आफ्नो सम्पूर्ण जीवन राजनीतिमा खर्च गरेका छन् ।  
क्षेत्र नंं २ को १ बाट प्रदेशमा प्रतिनिधित्व गराउनका लागि रामप्रसाद ढुङ्गाना, केशव पुडासैनी, शम्भु पनेरु र नयाँ शक्तिबाट माओवादी केन्द्रमा जानलागेका राजकुमार रेग्मी ‘सन्देश’को नाम रहेको श्रोतले बताएको छ । त्यस्तै क्षेत्र नं. २ को २ मा बशुराज रिजाल, सुवास तामाङ र अजितमान तामाङको चर्चा छ ।

रामप्रसाद ढुङ्गाना पञ्चायत कालदेखि जनप्रतिनिधिकै रुपमा राजनीतिमा सक्रिय छन् । जनप्रिय तथा पुराना पुस्तादेखि नयाँ पुस्तासम्म उत्तिकै घुलमिल हुनसक्ने ढुङ्गाना नुवाकोटको सबैखाले राजनीति घटनाक्रमको साक्षीको रुपमा लिइन्छ । २०४३ सालदेखि २०४६ सालसम्म जिल्ला विकास समिति नुवाकोटको उप सभापति हुन् उनी । उनले गरेको विकास निर्माण र जनपक्षिय कार्यको अहिले पनि चर्चा हुने गरेको छ । माओवादी केन्द्रको केन्द्रिय सल्लाहकार समितिको सदस्य समेत रहनुभएका रामप्रसाद ढुङ्गानासंग पार्टी मात्रै नभई सिङ्गै जिल्लाको विकास निर्माण र परिर्वतनमा गती दिनसक्ने योजना र दुरदृष्टि छ । त्यस्तै, केशव पुडासैनीलाई त्यस क्षेत्रको प्रभावशाली नेताको रुपमा लिइन्छ । शम्भु पनेरु अध्यापन पेशमा रहँदा देखि माओवादीमा सक्रिय रहेको र युद्धको समयमा उनले गरेको योगदानका कारण पार्टीमा उनको उपस्थिति दह्रिलो रहेको श्रोतले बतायो । केही समय अघि नयाँ शक्तिमा समेत प्रवेश गरेका पनेरु अहिले माओवादी केन्द्रमा छन् । उनको राजनीति योगदान र समर्पणका कारण नयाँ शक्तिबाट फिर्ता भएपछि पनि पार्टीमा उत्तिकै भुमिका र महत्व दिइएको बताइन्छ । उनलाई आफ्नो भुगोलमा ठुलो जनसमर्थ रहेको छ । 

राजकुमार रेग्मी सन्देश

राजकुमार रेग्मी ‘सन्देश’ युद्धको समयदेखि नुवाकोटमा चर्चामा रहेको नाम हो । माओवादीले सञ्चालन गरेको शसस्त्र युद्धमा सबै भन्दा बढी सुनिने र चर्चामा रहेको नाम सन्देश अहिले नयाँ शक्तिबाट पनि अलग हुने पक्का छ, श्रोत भन्छ । माओवादी शान्ति प्रक्रियमा आए लगत्तै फिकुरीको प्रहरी चौकी आक्रमण गरेर माओवादी पार्टीको नेतृत्वपंक्तिकै सात्तो लिएका सन्देश ‘सदाबहार क्रान्तिकारी’ नेताका रुपमा चिनिन्छ । बाबुराम भट्टराईसंगै माओवादी त्यागेर नयाँ शक्तिमा लागेका सन्देश एक वर्ष पछि फेरि माओवादी केन्द्रमा प्रवेश गर्ने पक्कापक्की भएको छ । समाचार श्रोतका अनुसार उनी यो भदौं महिनाको अन्तिम सम्ममा विधिवत् रुपमा माओवादीमा जाने छन् । उनकै कारणले बेल्कोटगढी नगरपालिकामा माओवादी केन्द्रका प्रमुखका उम्मेदवारले हार्नु परेको निष्कर्ष माओवादीको छ । नयाँ शक्तिमा रहेका गोकर्णनाथ न्यौपाने ‘गजेन्द्र’ र सन्देशका कारण पार्टीले हार ब्यहोर्नु परेकोले उनीहरुलाई माओवादीले फराकिलो ठाउँ दिने गरी भित्र्याउन लागेको बुझिएको छ ।

बशुराम रिजाल

क्षेत्र नं. २ को २ मा उम्मेदवारको चर्चामा रहेको बशुराम रिजाल बौद्धिक व्यक्तित्वको रुपमा जिल्लावासी माझ परिचित छन् । सालिन र भद्र व्यक्ति रिजाल जनयुद्ध कालको प्रष्ट द्रष्टाको रुपमा थिए । जनयुद्धको समयमा युवाको नेतृत्व गरेका बशुराम रिजाल नुवाकोट काठमाडौं गणतान्त्रिक मञ्चको संस्थापक अध्यक्ष हुन् । नुवाकोटको बौद्धिक आन्दोलनको संस्थापक नेता समेत रहेका रिजाल विद्यार्थी कालदेखि सक्रिय राजनीतिमा थिए । अन्तरपार्टी सम्वन्ध समेत बलियो रहेको उनले भुकम्प पछिको पुन निर्माण र विकास निर्माणमा गरेको सक्रिय नेतृत्वले पनि लोकप्रिय बनाएको छ ।
सोही क्षेत्रबाट उम्मेदवारको लागि चर्चामा आएका सुवास तामाङ जनजाती आन्दोलनको अगुवाको रुपमा छन् । पार्टीको जिल्ला तहमा महत्वपूर्ण जिम्मेवारी निर्वाह गरिसकेका तामाङ जिल्ला खेलकुद विकास समितिको अध्यक्ष समेत भइसके । अजितमान तामाङ पनि जनजाती आन्दोलनबाट उठेका नेता हुन् । उनी अहिले लुम्विनी बिकास कोषको सदस्य सचिव छन् ।
अहिले चर्चामा रहेको नामहरु हिजो मंगलवार विदुरको बान्द्रेमा जारी रहेको माओवादी केन्द्र नुवाकोटको बैठकमा आएको बताइएको छ । नेताहरुसित निकट रहेका देखि पार्टी भित्रको योगदानको आधारमा र पार्टी एकताले उम्मेदवार चयनमा प्रभाव पार्ने बुझिएको छ । उम्मेदवारहरुको विषयमा टुङ्गो लगाउन आज बुधवार पनि माओवादी केन्द्रको बैठक बस्ने बताइएको छ ।  
    नयाँ शक्तिबाट माओवादी केन्द्रमा प्रवेश गर्ने अन्तिम तयारीमा रहेका राजकुमार रेग्मी ‘सन्देश’, गोकर्णनाथ न्यौपाने ‘गजेन्द्र’ र सुवास तामाङलाई पनि उम्मेदवारको रुपमा ‘सेटल गर्नुपर्ने’ बाध्यता माओवादी केन्द्रसंग छ । तीन जना मध्ये दुई जना माओवादी पृष्ठ भुमीको रहेपनि सुवास तामाङले नेपाली काँग्रेसबाट नयाँ शक्ति हुँदै माओवादी केन्द्र सम्मको यात्रा तय गरेका छन् । उनी नयाँ शक्तिमा आउनु पहिला काँग्रेस नेता अर्जूननरसिंह केसीको स्वकिय सचिव थिए ।