सुजित भण्डारी
विदुर/भिजिट नेपाल ट्वान्टी ट्वान्टीमा नुवाकोटका केहि स्थान गतिलो गन्तब्इ रहेपनि सडकका कारण त्यसको सम्भावना मर्ने भएको छ ।
पर्यटन वर्ष २०२० लाई सफल पार्न र ऐतिहासिक नुवाकोटमा बढीभन्दा बढी पर्यटक भित्र्यान यतिखेर नुवाकोट लालायित भएको छ । तर सडकले साथ दिएको छैन ।
पर्यटन प्रवद्र्धनलाई नै जोड दिँदै पूर्व युवा तथा खेलकुद मन्त्री तथा नुवाकोट क्षेत्र नं. १ बाट निर्वाचत संघिय सांसद हितबहादुर तामाङले पर्यटकीय दृष्टिकोणले जिल्ला समुन्नत भए पनि व्यवसायमा भनेपछि परेको बताए । राजधानीसँग जोडिएको तर प्राकृतिक, धार्मिक सांस्कृतिक तथा ऐतिहासिक सम्पदाहरूले भरिपूर्ण क्षेत्रमा अवसर पाएर पनि उपयोग हुन नसकेको उनको भनाइ छ । ‘हामीसँग के छैन । प्रकृतिले दिएको सुन्दर हराभरा उच्च पहाड, नजिकै टल्कने हिमाल, चारैतिर देखिने अग्ला पहाड, थुम्की, पाटी भञ्ज्याङ, प्रख्यात धार्मिक स्थलहरू । पुर्खाले चलाएका रीतिरिवाजहरू । त्यसमाथि अझ हामीसँग सिङ्गै युग बोकेको ऐतिहासिक धरोहरहरू छन् ।’ तामाङले भने, ‘हामीसँग कमी छ त केवल इच्छिाशक्ति र प्रचार प्रसारको । अब हामीले नुवाकोटलाई विश्वमा चिनाउनु पर्छ । भिजिट नेपाल २०२० त्यसको गतिलो उपाय हुनसक्छ ।’
तामाङले राजधानीसँग नजिकै रहेर पनि र विकासका प्रचुर सम्भावना नै सम्भावना भएर पनि नुवाकोटको विकास हुन नसक्नुमा पूर्वाधारको विकासमा गम्भीर नहुनु आँैल्याएका छन् । राजधानीसँग जोड्ने मूल सडक बाटोसहित तीनवटै वैकल्पिक बाटोको प्रसंगमा उनी आफूले ठूलो पहल गर्दा समेत सरकारी काम प्रक्रिया र ठेकेदारको बदमासीले असहयोग भएको बताउँछन् । ‘काठमाडौँ–छहरे बाटो सुधारका लागि अर्थमन्त्रालयसँग म आफैले बजेट माग गरे । बजेट आउने बेला २७ करोड प्रस्ताव गरिएकोमा १ करोड मात्र दिने भनिएछ । पछि म आफै मन्त्रीकोमा गएर बजेट बढाइदिन आग्र गरे ।’ तामाङले भने, ‘तत्कालीन अर्थमन्त्री वर्षमान पुनले थप २ करोड थपेर बजेट ३ करोड पु¥याइदिए । तर सरकारी प्रक्रियाअनुसार रकम आउन ढिला भयो । आउँदा बर्खा लागिसकेपछि काम गर्न सकिएन ।’
पृथ्वीनारायण शाहको पालादेखि नै ऐतिहासिक रहन सफल नुवाकोटमा अथाहा प्राकृतिक तथा एतिहासिक धरोहरहरूले जिल्लालाई पर्यटकीय नगरी बनाएको स्थानीय प्रदेश सरकार सांसद केशव पाण्डे बताउछन् । यसै पर्यटकीय सम्भावनाहरूलाई उपयोग गर्दै नुवाकोटले बढीभन्दा बढी लाभ लिनुपर्ने उनको भनाइ छ ।
‘नुवाकोट प्राकृति, धार्मिक, सांस्कृति तथा ऐतिहासिक रूपमा सम्पन्न छ । यसले पर्यटन व्यवसायको प्रचुर सम्भावना देखाउँछ । हामीले यसको भरपुर उपयोग गर्न सक्नुपर्छ’ पाण्डले भने, ‘भिजिट नेपाल २०२० लाई लक्षित गरेर जाने हो भने पनि त्यसको फाइदा नुवाकोटले पछिसम्म लिइरहन सक्छ । २० लाख पर्यटक भित्र्याउने सरकारको लक्ष्यमा २० लाखको १० प्रतिशत पर्यटक मात्र पनि नुवाकोटमा भित्र्याउन सकियो भने यसले जिल्लाको अर्थतन्त्रमा ठूलो उपलब्धि ल्याउँछ ।’
जिल्लाक ासमै स्थानीइ तह, पेशाकर्मी, व्यापारी व्यवसायी लगायत अन्य निजी क्षेत्रहरूले समेत समग्र नुवाकोटको पर्यटन प्रवद्र्धनमा सडक पूर्वाधार नै प्रमुख चुनौती विषय भएको औँल्याएका छन् । यो समस्याको शीघ्र व्यवस्थापन हुनुपर्नेमा उनीहरूको जोड छ । होटल तथा पर्यटन व्यवसायी संघ नेपाल प्रदेश ३ का अध्यक्ष सन्तोष उप्रेती होटल व्यवसायमार्फत पर्यटन प्रवद्र्धनमा नेपाल सरकारलाई सक्दो सहयोग गर्ने बताउँछन् । ‘तर त्यसको लागि सडक चाँही ठिक हुनुपर्यो’, उनले भने । ‘पर्यटन व्यवसायसँगै होटल व्यवसाय पनि जोडिएर आउँछ । यो क्षेत्र बिना पर्यटन व्यवसायलाई विकास एवं विस्तार गर्न सकिँदैन । त्यसैले पर्यटन प्रवद्र्धनमा हाम्रो उपस्थिति महत्त्वपूर्ण छ ।’ उप्रेतीले भन्छन्, ‘ सहयोग गर्न तयार छौँ । पाहुनालाई स्वागत सत्कार सहित व्यवस्थित खानपान गराउँछौँ । तर सरकारले हामीलाई सोही किसिमको वातावरण बनाइदेओस् ।’
विदुर/भिजिट नेपाल ट्वान्टी ट्वान्टीमा नुवाकोटका केहि स्थान गतिलो गन्तब्इ रहेपनि सडकका कारण त्यसको सम्भावना मर्ने भएको छ ।
पर्यटन वर्ष २०२० लाई सफल पार्न र ऐतिहासिक नुवाकोटमा बढीभन्दा बढी पर्यटक भित्र्यान यतिखेर नुवाकोट लालायित भएको छ । तर सडकले साथ दिएको छैन ।
पर्यटन प्रवद्र्धनलाई नै जोड दिँदै पूर्व युवा तथा खेलकुद मन्त्री तथा नुवाकोट क्षेत्र नं. १ बाट निर्वाचत संघिय सांसद हितबहादुर तामाङले पर्यटकीय दृष्टिकोणले जिल्ला समुन्नत भए पनि व्यवसायमा भनेपछि परेको बताए । राजधानीसँग जोडिएको तर प्राकृतिक, धार्मिक सांस्कृतिक तथा ऐतिहासिक सम्पदाहरूले भरिपूर्ण क्षेत्रमा अवसर पाएर पनि उपयोग हुन नसकेको उनको भनाइ छ । ‘हामीसँग के छैन । प्रकृतिले दिएको सुन्दर हराभरा उच्च पहाड, नजिकै टल्कने हिमाल, चारैतिर देखिने अग्ला पहाड, थुम्की, पाटी भञ्ज्याङ, प्रख्यात धार्मिक स्थलहरू । पुर्खाले चलाएका रीतिरिवाजहरू । त्यसमाथि अझ हामीसँग सिङ्गै युग बोकेको ऐतिहासिक धरोहरहरू छन् ।’ तामाङले भने, ‘हामीसँग कमी छ त केवल इच्छिाशक्ति र प्रचार प्रसारको । अब हामीले नुवाकोटलाई विश्वमा चिनाउनु पर्छ । भिजिट नेपाल २०२० त्यसको गतिलो उपाय हुनसक्छ ।’
तामाङले राजधानीसँग नजिकै रहेर पनि र विकासका प्रचुर सम्भावना नै सम्भावना भएर पनि नुवाकोटको विकास हुन नसक्नुमा पूर्वाधारको विकासमा गम्भीर नहुनु आँैल्याएका छन् । राजधानीसँग जोड्ने मूल सडक बाटोसहित तीनवटै वैकल्पिक बाटोको प्रसंगमा उनी आफूले ठूलो पहल गर्दा समेत सरकारी काम प्रक्रिया र ठेकेदारको बदमासीले असहयोग भएको बताउँछन् । ‘काठमाडौँ–छहरे बाटो सुधारका लागि अर्थमन्त्रालयसँग म आफैले बजेट माग गरे । बजेट आउने बेला २७ करोड प्रस्ताव गरिएकोमा १ करोड मात्र दिने भनिएछ । पछि म आफै मन्त्रीकोमा गएर बजेट बढाइदिन आग्र गरे ।’ तामाङले भने, ‘तत्कालीन अर्थमन्त्री वर्षमान पुनले थप २ करोड थपेर बजेट ३ करोड पु¥याइदिए । तर सरकारी प्रक्रियाअनुसार रकम आउन ढिला भयो । आउँदा बर्खा लागिसकेपछि काम गर्न सकिएन ।’
पृथ्वीनारायण शाहको पालादेखि नै ऐतिहासिक रहन सफल नुवाकोटमा अथाहा प्राकृतिक तथा एतिहासिक धरोहरहरूले जिल्लालाई पर्यटकीय नगरी बनाएको स्थानीय प्रदेश सरकार सांसद केशव पाण्डे बताउछन् । यसै पर्यटकीय सम्भावनाहरूलाई उपयोग गर्दै नुवाकोटले बढीभन्दा बढी लाभ लिनुपर्ने उनको भनाइ छ ।
‘नुवाकोट प्राकृति, धार्मिक, सांस्कृति तथा ऐतिहासिक रूपमा सम्पन्न छ । यसले पर्यटन व्यवसायको प्रचुर सम्भावना देखाउँछ । हामीले यसको भरपुर उपयोग गर्न सक्नुपर्छ’ पाण्डले भने, ‘भिजिट नेपाल २०२० लाई लक्षित गरेर जाने हो भने पनि त्यसको फाइदा नुवाकोटले पछिसम्म लिइरहन सक्छ । २० लाख पर्यटक भित्र्याउने सरकारको लक्ष्यमा २० लाखको १० प्रतिशत पर्यटक मात्र पनि नुवाकोटमा भित्र्याउन सकियो भने यसले जिल्लाको अर्थतन्त्रमा ठूलो उपलब्धि ल्याउँछ ।’
जिल्लाक ासमै स्थानीइ तह, पेशाकर्मी, व्यापारी व्यवसायी लगायत अन्य निजी क्षेत्रहरूले समेत समग्र नुवाकोटको पर्यटन प्रवद्र्धनमा सडक पूर्वाधार नै प्रमुख चुनौती विषय भएको औँल्याएका छन् । यो समस्याको शीघ्र व्यवस्थापन हुनुपर्नेमा उनीहरूको जोड छ । होटल तथा पर्यटन व्यवसायी संघ नेपाल प्रदेश ३ का अध्यक्ष सन्तोष उप्रेती होटल व्यवसायमार्फत पर्यटन प्रवद्र्धनमा नेपाल सरकारलाई सक्दो सहयोग गर्ने बताउँछन् । ‘तर त्यसको लागि सडक चाँही ठिक हुनुपर्यो’, उनले भने । ‘पर्यटन व्यवसायसँगै होटल व्यवसाय पनि जोडिएर आउँछ । यो क्षेत्र बिना पर्यटन व्यवसायलाई विकास एवं विस्तार गर्न सकिँदैन । त्यसैले पर्यटन प्रवद्र्धनमा हाम्रो उपस्थिति महत्त्वपूर्ण छ ।’ उप्रेतीले भन्छन्, ‘ सहयोग गर्न तयार छौँ । पाहुनालाई स्वागत सत्कार सहित व्यवस्थित खानपान गराउँछौँ । तर सरकारले हामीलाई सोही किसिमको वातावरण बनाइदेओस् ।’
