मानुषी लघुवित्तको जालझेल

मानुषी लघुबित्तले वचत पनि फिर्ता नदिएको र ऋण पनि लगानी गर्न आनामानी गरेको उजुरी बोकेर आएका महिलाहरूसंग विदुर नगरपालिकाकाउपमेयर प्रभा बोगटी लगायतका । तस्बिर : इमेज 

विदुर । नुवाकोटको विदुर नगरपालिका र बेलकोटगढी नगरपालिकामा काम गर्दै आएको एक लघुवित्तले नागरिहरूलाई बचत रकम समेत फिर्ता दिन आनाकानी गरेपछि त्यसको उजुरी न्यायिक समितिमा परेको छ । मानुषी लघुवित्त वित्तिय संस्थाले समुहमा गरेको लगानी अनेक प्रलोभन दिएर असुली गरेको र बचत समेत फिर्ता नगरेको विदुर नगरपालिकाको न्यायिक समितिमा उजुरी परेको हो । 

मंगलवार विदुर नगरपालिकाको न्यायिक समितिले मानुषी लघुवित्त वित्तिय संस्थाका कर्मचारीहरूलाई उपस्थित गराएर समुदायमा ऋण परिचालन गर्न लिखित सहमती गराएर छाडेको छ । विदुर नगरपालिका वडा नं. ३ माझिगाउँको एक समुहमा लगानी भएको ऋणलाई उक्त लघुबित्तले ‘अप्राकृतिक’ रुपमा असुली गरेको र समुहमा रहेको महिलाहरूसंग गरेको सहमती अनुसार काम नगरेपछि पिडित महिलाहरू असोजदेखि आन्दोलित थिए । समुहमा लगानी भएको १० लाख ९२ हजार ऋण फिर्ता गरेमा ४१ जना महिलालाई प्रति व्यक्ति ५/५ लाखका दरले ऋण लगानी गर्ने सहमती भएको थियो । सहमती अनुसारकाको ऋण पाउने भन्दा पनि आफ्नो नाममा भएको बचत समेत फिर्ता नदिने भनेपछि महिलाहरूले मानुषी लघुवित्ति वित्तिय संस्थाको विदुरस्थित कार्यालयमा तालाबन्दी समेत गरेका थिए । कात्तिक २५ गते महिलाहरूले कार्यालयमा लगाएको ताल्चा आफुखुसी फुटाएर संस्थाले नटेरेपछि उनीहरूले नगरपालिकाको न्यायिक समितिमा उजुरी दिएका हुन् । 

उक्त लघुबित्तले माझिगाउँमा गठन गरेको समुहका अध्यक्ष सीता माझीका अनुसार महिलाहरू धेरै समुहमा बसेर थोरै थोरै ऋण दिँदा झण्झण्ट हुने भएकोले आफुहरूले नै प्रति व्यक्ति ५/५ लाख रुपैयाँ ऋण लगानी गर्ने प्रस्ताव अघुवित्तले गरेको थियो । तर त्यसरी ऋण लिनका लागि काम रहेको ऋण चुक्ता गर्नुपर्ने शर्त संस्थाले राखेपछि ४१ जना महिलाले ऋण दसैं अगाडी चुक्ता गरे । 

सबैको गरी १० लाख ९२ हजार रुपैयाँ ऋण फिर्ता भएको थियो । त्यसपछि संस्थाले सम्पर्क गर्न छाडेको र मासिक बैठकमा समेत नयाँ ऋणको लागि पछि छलफल गरौं भन्न थालेपछि उनीहरू समस्या परेको अध्यक्ष माझीले बताए । ‘ऋण नपाउने भए हाम्रो बचत फिर्ता चाहियो भनेर माग्यौं अफिसमा पनि गयौं, हाम्रो बचत समेत फिर्ता दिन मानेनन्, १५ वर्षमा तपाईहरूको रकम डबल हुन्छ भन्दै आफ्नै बचत समेत झिक्न दिएनन्’ अध्यक्ष सीता माझीले भने । 

लगानी भएको ऋण असुली गर्ने, बचत फिर्ता पनि नगर्ने र भाग्ने षड्यन्त्र गरेको भन्दै त्यहाँका महिलाहरू आन्दोलित बनेका हुन्  । अब विदुर नगरपालिकामा भएको लिखित सहमती अनुसार उनीहरूलाई ऋण दिइने भएको छ । 

मानुषी लघुवित्ति वित्तिय संस्था विदुर शाखाका प्रमुख सुदीप रायमाझीले पनि अब समुहमा ऋण लगानी गर्ने बताए । ‘पहिला समस्या भएको हो, हामीले कुरा मिलाइसक्यो तपाईलाई अरु कुरा किन चाहियो र अरु बुझ्नु परेको भए नगरपालिकालाई भनेका छौं, कागज बुझाएका छौं, उतै गएर जानकारी लिनुस्’ विदुर शाखा प्रमुख रायमाझीले यस प्रतिनिधिलाई टेलिफोनमा भने । 

समाचार श्रोतका अनुसार उक्त लघुवित्त समुदायमा लगानी भएको ऋण असुली गरेर विदुरबाट निस्कने तयारीमा छ । एक दशक देखि काम गरिरहेको उक्त संस्था भन्दा पछि अन्य संस्था आएको र महिलाहरू अन्य संस्थामा आकर्षित हुन थालेपछि आफ्नो लगानी उठाएर ऋण लगानीलाई कम गर्दै लैजाने तयारी उसको छ । तर उक्त संस्थाका विदुर शाखा प्रमुख रायमाझीले भने आफुहरू यसरी हिड्न नमिल्ने बताएका छन् । ‘ऋण लगानी र बचत संकलन गरेर हमीसंग झण्डै ५ करोड ८० लाख रुपैयाँ छ, त्यसरी त अका हिडिहाल्न मिल्छ र ?’ उने भने ।    

मानुषी लघुवित्त वित्तिय संस्थाले विदुर नगरपालिकामा कार्यालय राखेर विदुर र बेलकोटगढी नगरपालिकामा काम गर्दै आएको छ । विदुर नगरपालिकाको १३ वटै वडा र बेलकोटगढीको १० नम्वर वडामा यसले काम गरिरहेको छ । सबै वडामा गरेर ८७ समुह र त्यस अन्र्तगत एक हजार ७५५ महिला आवद्ध छन् । विदुर नगरपालिकामा भने १० वर्ष अघि देखि काम गर्दै आइरहेको बताइएको छ । 

लघुवित्ति के हो ?

नेपाल राष्ट्र बैंकबाट इजाजतपत्र प्राप्त लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरूलाई कर्जा कारोबारको आधारमा थोक कर्जाको मात्र कारोबार गर्ने र खुद्रा कर्जाको कारोबार गर्ने लघुवित्त वित्तीय संस्था गरी २ प्रकारका हुन्छन् । खुद्रा कर्जाको कारोबार गर्ने लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरूले मात्र विपन्न तथा न्यून आय भएका व्यक्ति र महिलाहरूलाई सदस्य बनाई कर्जा प्रवाह गर्ने गर्दछन् । 

साथै, लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरूले विपन्न तथा न्यून आय भएका व्यक्ति र महिलाहरूलाई सदस्य बनाएर तिनीहरूबाट नियमित रुपमा बचत सङ्कलन गरेको रकम र विभिन्न बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूबाट विपन्न वर्ग शीर्षकमा सापटी लिएर आफ्ना सदस्यहरूलाई सामूहिक जमानीमा कृषि तथा लघु उद्यम व्यवसाय सञ्चालन गर्न विनाधितो लघु कर्जा तथा स्वीकारयोग्य धितो लिई लघु उद्यम तथा लघु व्यवसाय सञ्चालन गर्न धितो कर्जा प्रवाह गर्ने कार्य गर्दछन् ।